Standaarden en standaardisatie kunnen beiden een positief effect hebben op zowel het stimuleren van het innovatieve concept als op de exploitatie van de innovatie.

De onderstaande figuur classificeert de mogelijkheden voor het stimuleren van innovatie volgens twee dimensies. De eerste dimensie onderscheidt twee aspecten: het innovatieve concept en de exploitatie. Dat wil zeggen, standaarden en standaardisatie kunnen innovatieve concepten ondersteunen door mensen te inspireren en nieuwe ideeën te triggeren, of het exploitatieproces vergemakkelijken door commercialisering en verkoop te stimuleren.

De tweede dimensie betreft het vergroten van de kans op innovatiesucces via (de realisatie van) standaarden of via deelname aan het standaardisatieproces.

De kwadranten in onderstaande figuur tonen de innovatiemogelijkheden en laten zien hoe innovatieve concepten en de exploitatie van innovatie concreet kunnen worden ondersteund.

Efficiënte en doelgerichte innovatie

Standaardisatie verhoogt de effectiviteit van R&D-activiteiten en maakt de overdracht van innovaties van de ene sector naar de andere mogelijk. Standaarden kunnen een leidraad zijn voor het innovatieproces. Ze maken efficiënte en doelgerichte innovatie mogelijk. De efficiëntie van innovatieprojecten hangt af van inputbronnen zoals tijd, materiaal, energie en geld. Standaarden kunnen deze factoren positief beïnvloeden, waardoor de kosten voor het genereren van innovatie worden verlaagd.

Het gebruik van standaarden in ontwikkeltrajecten verhoogt de productiviteit en ondersteunt doelgerichte innovatie. Op zeer innovatieve technologische gebieden zorgen kwaliteitsstandaarden daarnaast voor betrouwbare documentatie en traceerbaarheid. Beiden zijn essentieel voor de goedkeuring van een nieuw product. In minder gestandaardiseerde gebieden zoals nanotechnologie ondersteunt het instellen van gestandaardiseerde testmethoden de vergelijkbaarheid tussen producten, waardoor de ontwikkelaars van nieuwe producten zich bewust worden van de eisen waaraan moet worden voldaan.

Differentiatie en snelle updates

Bedrijven kunnen een concurrentievoordeel behalen, afhankelijk van hoe goed en hoe snel ze aan de eisen van een nieuwe standaard kunnen voldoen. Standaardisatie schept kansen voor de ontwikkeling van gedifferentieerde producten. Dit kan gebeuren wanneer een bedrijf het R&D-proces synchroniseert met het ontwikkelingsproces voor standaarden en wanneer het zijn producten en diensten onderscheidt door de ontwikkeling van klantgerichte (maar standaardconforme) proposities.

Standaarden vertegenwoordigen state-of-the-art kennis en definiëren de eisen die in gelijke mate gelden voor alle belanghebbenden. Desalniettemin vormt de standaard de basis waarop bedrijven hun unieke verkoopargumenten kunnen ontwikkelen. Door de eisen van de standaardoplossing te kennen, die door vrijwel alle concurrenten kan worden vervuld, kan het bedrijf in feite de gebieden selecteren waarop zich kan onderscheiden. Op deze gebieden kan het specifieke capaciteiten ontwikkelen, waardoor het zich onderscheidt van de concurrentie. Niet alleen standaarden, maar ook het standaardisatieproces, kan differentiatie ondersteunen. Het informatievoordeel dat deelnemers tijdens commissievergadering verwerven, kan binnen het R & D-proces worden benut om productdifferentiatie te bereiken.

De lat hoger leggen

Standaardisatie en standaarden kunnen innovatie stimuleren wanneer een bedrijf beter probeert te presteren van de minimale eisen die in een standaard zijn vastgelegd. Goede standaarden formuleren eisen en laten een zekere mate van vrijheid. Door de basiseisen binnen de standaarden te kennen, kunnen bedrijven zelfs nieuwe oplossingen ontwikkelen. Een bedrijf dat bijvoorbeeld apparatuur produceert voor beveiligingspoortjes op luchthavens, gebruikt de relevante standaarden als uitgangspunt. Laten we zeggen dat de standaard voorstelt dat mensen die door beveiligingspoorten gaan niet met meer dan vijf stralingseenheden worden bestraald. Het bedrijf stelt zich ten doel apparatuur te produceren met veel lagere stralingseenheden, terwijl de meeste concurrenten apparatuur produceren met vijf stralingseenheden. Bedrijven die de basiseisen kennen die in de standaarden zijn gedocumenteerd, kunnen daarmee "out-of-the-box" -oplossingen ontwikkelen. Naast de algemene noodzaak om het concurrentievermogen te verbeteren, kan ‘beter presteren dan de standaardeisen’ worden gestimuleerd door andere redenen, zoals speciale verzoeken van klanten, marketingredenen, eerdere ervaring of afdekken van risico’s / onzekerheden.

Standaarden kunnen leiden tot nieuwe business modellen, zoals testlabs, adviesbureaus en certificeringsorganisaties. Business modellen beschrijven hoe een organisatie waarde creëert. Standaarden kunnen de ruggengraat van het proces van vernieuwing of ontwerp van bedrijfsmodellen vormen. Testlaboratoria, adviesbureaus en educatieve diensten kunnen standaarden gebruiken als kernelement van hun business modellen. Testlaboratoria zijn bijvoorbeeld gespecialiseerd in het toepassen van gestandaardiseerde procedures. Door nieuwe standaarden te integreren in de waardepropositie kunnen ze inspelen op de wensen van nieuwe klanten. Als zodanig vormen standaarden een integraal onderdeel van het business model, aangezien de beslissing welke standaarden in de portefeuille op te nemen of uit de portefeuille te verwijderen de kostenstructuur (bijv. extra investeringen) en potentiële inkomstenbronnen bepaalt. Sommige adviesbureaus zouden nooit zaken kunnen doen zonder standaarden, omdat ze hun business modellen volledig rond standaarden bouwen (bijvoorbeeld kwaliteitsstandaarden). Zo zien we op technologiegebieden waar het moeilijk is om een goed overzicht te krijgen van de relevante standaarden vaak nieuwe adviesbedrijfjes ontstaan. 

Het aanpassen van een bestaande standaard of het introduceren van een nieuwe standaard kunnen een innovatie-impuls tot gevolg hebben. Wanneer standaarden in de loop van de tijd worden gewijzigd, krijgen bedrijven een stimulans om hun producten aan de nieuwe versie van de standaard te laten voldoen. De ontwikkeling van een geheel nieuwe standaard kan bedrijven er ook toe aanzetten hun producten aan te passen en kunnen resulteren in innovatieve oplossingen als aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

• Ten eerste moet de acceptatie van de verandering binnen het bedrijf hoog zijn.
• Ten tweede moet het bedrijf in staat zijn om de standaarden te integreren in haar innovatieproces.

Op deze wijze kunnen wijzigingen in standaarden een bron voor innovatie vormen. Het geeft bedrijven daarmee ook een sterke stimulans om actief deel te nemen aan standaardisatieprocessen.

De updates van standaarden kunnen echter wel worden gezien als een last voor het bedrijf vanwege extra R&D-inspanningen. Zo stelde een bedrijf op het gebied van biotechnologie dat de verandering van standaarden het bedrijf in een positie zou kunnen brengen waarin het reeds geproduceerde producten (voorraad) moet updaten, en dit leidt tot extra kosten die niet door het bedrijf worden toegejuicht.

Door hun deelname in standaardisatieprocessen kunnen bedrijven hun know how en innovatief vermogen extern communiceren, wat vooral belangrijk is op het gebied van Business-to-Business (B2B).

Producenten die deelnemen aan het standaardisatieproces, kunnen bijvoorbeeld hun producten afstemmen op de markteisen en het vertrouwen bij klanten in de oplossingen van het bedrijf doen toenemen. Klanten profiteren hiervan omdat ze geen risico lopen dat het product verouderd raakt nadat de standaard is vrijgegeven. In het algemeen helpt communicatie over innovatie en standaarden bedrijven om vertrouwen op te bouwen bij hun klanten, vooral in die gebieden waar sprake is van snelle technologische ontwikkelingen.

Een bedrijf op het gebied van nanotechnologie informeert haar klanten continu over haar activiteiten in het standaardisatieproces, zodat de klant weet wat het bedrijf doet. De klanten daarentegen zijn heel blij met deze up-to-date informatie. Communicatie draagt dus positief bij aan de verspreiding van technologie.

Standaardisatiecommissies vormen een belangrijk instrument om het absorptievermogen van bedrijven te vergroten. Absorptievermogen is het vermogen van bedrijven om nieuwe en nuttige externe kennis over te dragen en toe te passen.

Bedrijven die tijdens de commissievergaderingen met hun collega's in contact staan, kunnen belangrijke technische kennis opdoen en zelfs nieuwe markten en kansen identificeren. Bedrijven die regelmatig deelnemen aan standaardisatieprocessen, kunnen dus profiteren van dit innovatiepotentieel. Deze bedrijven zien het proces als een belangrijke kans om relevante kennis op te doen die innovatie ondersteunt.

Een bedrijf dat apparaten produceert die elektrische stroom uitschakelen om machines en mensen te beschermen tegen elektrische schokken, merkte op dat niet alleen de ontwikkeling van standaarden belangrijk was voor het bedrijf, maar ook de discussies met commissieleden die leidden tot de identificatie van nieuwe toepassingsgebieden voor de eigen producten van het bedrijf. Dit bedrijf kon met behulp van standaardisatie opschalen van circa 20 personen naar circa 700 medewerkers.

Merk op dat innovatiediffusie en absorptie twee kanten van dezelfde medaille zijn. Doordat de kennis binnen de standaardisatieprocessen naar voren komt, treedt diffusie op als de bedrijven die deelnemen aan de standaardcommissie de innovatie absorberen en adopteren. Daarnaast ondersteunt de diversiteit van de deelnemers aan de standaardcommissie het diffusieproces, omdat mensen met verschillende achtergronden nieuwe toepassingsgebieden van een bestaande technologie of product kunnen zien.